آشنایی با اوقات مختلف نماز
در دین مبین اسلام ، نماز اول وقت و همچنین نماز جماعت بسیار اهمیت دارد و مستحب مؤکّد است که نماز گزاران نمازشان را در اول وقت و همچنین به جماعت بخوانند پس مراقب نماز اول وقتمان باشیم ؛ البته هر یک از نمازهای یومیه ، یک وقت فضیلت هم دارند که در ادامه مطلب با آنها آشنا می شویم، اگر توفیق نماز اول وقت را نداشتیم مراقب وقت فضیلت نمازمان باشیم ، اولویت با نماز اول وقت و جماعت است ... .
وقت فضیلت: قسمتی از وقت نماز است که نماز در آن وقت دارای فضلیت است و خارج از آن وقت، فضیلت وارد شده را ندارد؛ مثل اول وقت.
وقت اختصاصی: قسمتی از وقت نماز است که مختص به همان نماز است که اگر در آن وقت مخصوص، عمدا نماز واجب ترتیبی دیگری خوانده شود؛ نماز باطل است. مثلا در نماز ترتیبی ظهر و عصر و مغرب و عشا، که اگر هر کدام در وقت اختصاصی دیگری خوانده شود؛ نماز باطل است. پس اگر فردی در آخر وقتِ نماز ظهر و عصر(نزدیک مغرب)، فقط به اندازه یک نماز چهار رکعتی وقت دارد؛ باید نماز عصر بخواند، هر چند که نماز ظهر را نخوانده باشد. البته «اگر کسی اشتباهاً نماز ظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند، نمازش صحیح است».
اول وقت: لحظات آغازین انجام تکالیف با وقت معیّن، است. ادای نماز در اول وقت، مستحب مؤکد و تأخیر آن از اول وقت جز در مواردی مثل نماز جماعت و غیره، که تأخیر افضل است، مکروه می باشد.
آخر وقت: لحظات پایانی زمان انجام تکالیف دارای وقت معیّن، است. با درک آخر وقت نمازهای یومیه، حتی به اندازۀ یک رکعت، نماز به نیت اداء، گزارده می شود.
وقت فضیلت نماز صبح: وقت فضیلت نماز صبح از اذان صبح تا 21 دقیقه بعد از اذان صبح ادامه دارد.
وقت اختصاصی نماز ظهر: از اول اذان ظهر به مقدار یک نماز چهار رکعتی برای غیر مسافر و یک نماز دو رکعتی برای مسافر، وقت اختصاصی نماز ظهر می باشد. در این زمان خواندن نماز عصر جایز نیست.
وقت فضیلت نماز ظهر: وقت فضیلت نماز ظهر از اذان ظهر تا 1 ساعت و 40 دقیقه بعد از اذان ظهر ادامه دارد.
وقت اختصاصی نماز عصر: در آخر وقت نماز عصر، نزدیک به مغرب، به مقدار خواندن یک نماز چهار رکعتی برای غیر مسافر و یک نماز دو رکعتی برای مسافر، وقت اخصاصی نماز عصر می باشد. در این زمان خواندن نماز ظهر جایز نیست.
وقت فضیلت نماز عصر: وقت فضیلت نماز عصر 2 ساعت و 50 دقیقه بعد از اذان ظهر شروع می شود و تا 42 دقیقه ادامه دارد.
وقت اختصاصی نماز مغرب: از اول وقت مغرب به مقدار خواندن یک نماز سه رکعتی، وقت اختصاصی نماز مغرب است. خواندن نماز عشاء در این زمان مخصوص جایز نیست.
وقت فضیلت نماز مغرب: وقت فضیلت نماز مغرب از اذان مغرب تا 51 دقیقه ادامه دارد.
وقت اختصاصی نماز عشا: به اندازه خواندن یک نماز چهار رکعتی برای غیر مسافر و یک نماز دو رکعتی برای مسافر در آخر وقت نماز عشا(نصف شب)، وقت اختصاصی نماز عشا است. یاد آوری دو نکته در این باره لازم است:
اول: هر گاه انسان عمداً نماز عشا را تا نصف شب نخواند، وقت آن گذشته و باید قضا کند، امّا اگر به واسطه عذری نخوانده باشد، باید تا قبل از نماز صبح به جا آورد و نماز او ادا است.(توضیح المسائل آیت الله مکارم، مسأله 680)
دوم: برای محاسبه نصف شب بنابر احتیاط از اول غروب آفتاب تا اذان صبح محاسبه می شوند. وسط این زمان، نیمه شب می باشد. (توضیح المسائل آیت الله مکارم، مسأله 679)
وقت فضیلت نماز عشا: وقت فضیلت نماز عشا، 51 دقیقه بعد از اذان مغرب شروع می شود و تا 3 ساعت و 10 دقیقه ادامه دارد.
منابع:
1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام.
2. تحریر الوسیله، حضرت امام خمینی(ره).
3. توضیح المسائل، آیت الله مکارم شیرازی.
4. نرم افزار نجوم اسلامی، مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی – نجومی، وابسته به دفتر حضرت آیت الله سیستانی.
