چهل سالگی

با توجه به اینکه پیامبر گرامی اسلام (ص) در سن 40 سالگی به پیامبری مبعوث شدند در این پست میخواهیم کمی درباره اهمیت سن 40 سالگی بنویسیم ، 40 سالگی سن بسیار مهمی است که هم در قرآن کریم بهش اشاره شده و هم در روایات معصومین (ع) : ... .

اما در قرآن کریم:

حَتىَّ إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً قَالَ رَبّ‏ِ أَوْزِعْنىِ أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتىِ أَنْعَمْتَ عَلىَ‏َّ وَ عَلىَ‏ وَالِدَىَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَئهُ وَ أَصْلِحْ لىِ فىِ ذُرِّیَّتىِ  إِنىّ‏ِ تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنىّ‏ِ مِنَ الْمُسْلِمِین‏ (سوره الأحقاف (46) ذیل آیه 15)

«و هنگامی که انسان به مرحله رشد و شکوفائی تامّ رسید و چهل سال بر او بگذشت می‌گوید: پروردگارا، طریق شکر و سپاس نعمتهای خودت را بر من و پدر و مادرم به من الهام فرما! و طریق انجام عمل صالح که مورد رضا و تحسین تو باشد را به من بیاموز! و در میان ذرّیّه من صلاح و سداد را استوار فرما! بدرستیکه من به تو روی آوردم و تسلیم خواست و اراده تو گشتم.»

همانطور که ملاحظه فرمودید خداوند متعال در این آیه شریفه ، سن 40 سالگی رو مرحله رشد و شکوفایی کامل معرفی می فرماید ، سنی که انسان به بلوغ عقلانی می رسد تا جایی که از خداوند متعال درخواست می کند که او را شکر گزار نعمتهایی که به او و پدر و مادرش عطا شده قرار دهد ، هم گذشته را مد نظر دارد و شکر گزار نعمت هایی است که بهش عطا شده است و هم اکنون را مد نظر دارد و توفیق عمل صالح از خدا می خواهد و هم آینده را که می گوید خدایا نسل من را اهل صالح قرار بده ، سنی که دیگر به فکر خودش نیست بلکه دیگران هم برایش مهم اند پدر و مادر و خانواده و حتی نسل های بعدی ، سنی که انسان رضایت و خوشنودی خدا را می طلبد.

نکته مهم اینکه انسان باید خودش را به این مراحل برساند ،انسان خود به خود به این مرحله نخواهد رسید بلکه باید سعی و تلاش کند و زحمت بکشد تا به این بلوغ برسد ، ممکن است انسان مرز 90 سالگی را هم رد کند اما به پختگی کامل نرسیده باشد چون تلاشی در این جهت نداشته است. پیامبر گرامی اسلام (ص) بعد از 40 سال عبادت و راز و نیاز و غار نشینی و شب زنده داری و مناجات با خدا رسید به جایی که مقام نبوت به او عطا شد. اگر انسان سعی و تلاش خویش را بکند تا سن 40 سالگی خوبی هایش بیشتر از بدی هایش بشود و بطور کلی سعی کند انسان خوبی باشد به این بلوغ خواهد رسید و در ادامه مسیر بندگی خدا دچار مشکل نخواهد شد اما اگر نتوانست تا 40 سالگی خودش را به این مرحله برساند بعد از 40 سالگی برایش سخت خواهد شد . مثلا اگر انسان تا 40 سالگی توانست دل کندن از دنیا را یاد بگیرد قطعا بعد از 40 سالگی هم به راحتی می تواند خمس و زکات و صدقه بدهد و فقرا را در مال خویش شریک بداند وگرنه کار برایش خیلی سخت می شود مثلا یک تکه چسب نواری اگر به قسمتی از بدن که مو ندارد بچسبد کندنش راحت است اما اگر به قسمتی از بدن که مو دارد بچسبد کندنش درد آور است ، انسان هم هرچقدر به این دنیا وابسته و دلبسته باشد موقع غزل خداحافظی زجرش بیشتر است  واینجاست که میتوان گفت هرکه برفش بیش زجرش بیشتر ، به عنوان نمونه به دو روایت ذیل توجه کنید:

و اما در روایات:

إنّ العَبدَ لَفی فُسْحَةٍ مِن أمرِه ما بَینَهُ و بینَ أربعینَ سَنةً؛ فإذا بَلَغ أربعینَ سَنةً أوحَی اللهُ عزَّوجلَّ إلَی مَلَئکَتِه: إنّی قد عَمَّرتُ عَبدی عُمرًا فَغَلِّظا و شَدِّدا و تَحَفَّظا و اکتُبا عَلیهِ قَلیلَ عَمَلِه و کَثیرَهُ و صَغیرَهُ و کَبیرَه! (خصال (أبواب الأربعین و مافوقه) حدیث 23، ص 545)

«بنده تا سنّ چهل سالگی مورد عفو و مغفرت پروردگار است؛ و زمانی که به این سنّ رسید خدای متعال به دو ملک رقیب و عتید که موکّل بر اعمال و کردار او هستند وحی می‌فرستد: من به تحقیق به بنده‌ام عمر کافی جهت کسب معرفت و بلوغ عقلی عنایت کردم، از این پس دیگر او در کردار و اعمالش رها و آزاد نیست، بر او سخت گیرید و هر آنچه از او سر می‌زند کم یا بسیار دقیقاً ثبت و ضبط نمائید!»

إذا بَلَغ الرَّجُلُ أربعینَ سَنةً و لَم یَتُبْ مَسحَ الشَّیطانُ وَجهَهُ بِیَدهِ و قالَ: بِأبی وَجهُ مَن لا یُفْلِح! ( سفینة البحار  ج 2، ص 332؛ إحیاء العلوم، ج 3، ص 28)

«چنانچه شخصی به سنّ چهل برسد و بسوی خدا بازگشت ننماید، شیطان پیشانی او را مسح نماید و گوید: پدرم فدای تو باد که دیگر رستگار نخواهی شد!»

البته ذکر این نکته لازم است که درب توبه همیشه به روی بندگان خدا باز است چه قبل و چه بعد از 40 سالگی ، این روایت اشاره به سختی کار بعد از 40 سالگی دارد یعنی چه بسا به خاطر غفلت شدید ، انسان دیگر توفیق توبه و بازگشت پیدا نکند پس تا فرصت هست برگردیم گذشته را جبران کنیم و اکنون را زیبا زندگی کنیم تا در آینده حسرت گذشته ها را نخوریم.

باز آ باز آ هر آنچه هستی باز آ / گر کافر و گبر و بت پرستی باز آ

این درگه ما درگه نومیدی نیست / صد بار اگر توبه شکستی باز آ